Tipo publicación: Monografía
Guillaume Durand (1230-1296)
Speculum iuris, compilada en 1271 y revisada por el propio Durand en 1286 y 1291. Utilizamos la edición facsimilar (Basel, ed. Scientia Verlag Aalen, 1975) de la edición de Basilea, 1574, editada por los hermanos Ambrosio y Aurelio Fobenio (apud Ambrosium et Aurelium Frobenios fratres).
Durando se refiere a la responsabilidad penal corporativa en distintas partes de su obra. Por ello encabezamos los textos con el título y después indicamos la referencia completa.
Para consultar el pdf original de tomo 1 de Speculum iuris pinche aquí.
Para consultar el pdf original de tomo 2 de Speculum iuris pinche aquí.
1. Accusare an possit quis universitatem de crimine contra se comisso?
Liber I, particula II, rubrica “De accusatore”, nº 2 (tomo 1, pág. 190)
Sed nunquid potest accusare universitatem de maleficio contra se commiso? Respondeo sic, Digesto “quod metus causa”, metum etiam criminaliter, et omnes punientur[1]. De hoc iam titulo proximo In fine[2]. Sed an in eodem libello potest quis de pluribus criminalibus accusari: ut iam in titulo de incidentibus quaestionibus versiculis porro si diversae.
Utrum de eodem crimine possit agi criminaliter et civiliter in eodem libello ? Dicitur iam in titulo de furtis in principio. Et de incidentibus quaestionibus ver. Quod si plures. Item excipitur contra plures unum accusantes: quia magis idoneus est eligendus[3].
2. Universitas delinquens an possit accusari, vel syndicum constituere?
Liber I, particula II, rubrica De accusato, nº 7 (tomo 1, págs. 200-201)
Quid si universitas deliquit, nunquid potest accusari, vel syndicum constituere? Dicunt quidam[4] quod si pulsata campana et consilio congregato deliquit, accusari potest. Digesti “quod metus causa”, “metum et animadvertendum” et quod ait praetor[5]. Sed nunquid potest etiam facere syndicum[6]?. Digesti “quod cuiusque universitatis nomen” sicut. si quid papa.not.in.prae.c.dilectus quod universitas non potest adversari nec puniri: sed delinquentes tantum, civiliter autem conveniri et puniri potest ex delicto rectorum[7]. Potest etiam inquiri super statu universitatis: non tamen tunc puniuntur, nisi ipsi delinquentes[8].
3. Universitas civitatis, vel ecclesiae, si criminaliter accusetur, potest syndicum constituere.
Liber I, particula III, rubrica De procuratore, nº 11 (tomo 1, pág 207)
Si universitas civitatis vel ecclesiae quae parificantur, ut Codicis “de sacrosantiis Ecclesiis lex” si accusetur potest syndicum constituere[9]. Et est ratio: nam universitas, quae caput non habet, damnari non potest in personam: secus cum privata persona accusatur, pro quasi procurator interveniret, in personam procuratoris esset formanda sententia: et sic decapitaretur quandoque; sine culpa, quod esse non debet[10].
4. Sententia excommunicationis non debet per quemuis in collegium vel universitatem ferri. Universitas non habet animam, quae specialiter per excommunicationem ligari possit.
Liber IV, particula 4, rubrica De sententia excommunicationis, nº 9 (tomo 2, pág. 520)
Item nota, quod nec ordinarius nec delegatus, nec quiuis alius iudex debet proferre sententiam excommunicationis in collegium, vel universitatem[11]. Et est ratio: quia universitas no habet animam, quae specialiter per excommunicationem ligatur[12], unde nec delinquit, nec punitur, ut supra de accusatore versiculis finalibus, unde lata non tenet[13].
[1] ut C.li.xij de re militaria l. tam collatores.
[2] Et vide quod ibi addam, quod partim plus hic competeret.
[3] ut Digesto de accusatore si plures argu. contra ex. de purg. Ca. C. quoties ij.q.j. in primis ver. Quia igitur Utrobiq; soluit gl. et. De collu c.j. in j. gl.
[4] Alber. Gal. Sub rubrica de Syndico ver sed pone.
[5] de hoc ex. de simo. c. delictus. Ii et xii.q.ii.episcopus qui et s. titulo proximo versi.
[6] ut no. C. lib. Xij. De re militaria.l. tam collatores at universitas
[7] ar.e.ex de simo.c.veniens. xij q. ij. Qui manumittitur ff.quod metus causa, metum ij.xxiiii. q. iii. si habes vij.q.j. sicut ff. De acquisitione possessionis l.j.fin
[8] ex de accu.c.pen.ex.de.simo.licet Hely.de sententia excommunicationis c.gravem ubi etiam de hoc secundum ipsum et vide j. de proc. j.versi sed procedens. Vide quod plenius scripsi sin prae. Decretus dilectus super glossa sic s. ubi etiam plene tractavi, an universitas de publico crimine accusari: an autem punita universitate possint singulares omnes puniri: dixi de poenis c. ult. Lib. Vj. Super glossa pe. Adde ut per Ang. Cosi clxvj.
[9]: ut C. li. xij. De re milit. tam collatores. et C. de episc. et cler. cum cleric
[10]: ut s. versic. Proxi et dic ut not. s. de accus. versi. fin[10]. et ex. De simo. dilectus filius
[11], ut extra eodem titulo Romana. § fin
[12] ut xj. q. Iij. omnis Christianus. et c. seq. et c. nemo.
[13], prout not. in praealleg. c. Romana In gl. Antepen. et super ea dixi, qui tenent contrarium. Ratio vero, quae sequitur, est, ne ligentur innoxii. Alia vero ratio ibi redditur § fi Baldus de Sententia excommunicationis.COLLEGIUM non potest excommunicari. Item percutiens pinzocolam non est excommunicatus. Item an sententia excommunicationis sit interlocutoria, vel diffinitiva, s. de senten. § sententia excommunicationis. Et quare in ea extinguantur candelae, ibidem in et quaeritur et de materia ibi in §. sequen.